ΠαλέρμοΠολιτική ανοιχτών λιμανιών
Τι αποτελεί έμπνευση;
Το Παλέρμο μας δείχνει ότι οι πόλεις μπορούν να παίξουν -και παίζουν- σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής των συνόρων, παρά την έντονη ιεραρχική και κλειστή φύση των σχετικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων. Ως πόλη με μεγάλη επιρροή σε διεθνές επίπεδο – και ως μια από τις κύριες πόλεις-λιμάνια της Μεσογείου – το Παλέρμο έχει υπάρξει εξαιρετικά ενεργό στην τοπική εναντίωση στις εθνικές και Ευρωπαϊκές πολιτικές που σχετίζονται με τα σύνορα της Μεσογείου. Συγκεκριμένα, η διοίκηση της πόλης αντιστάθηκε στην πολιτική «κλειστών λιμανιών» του Ματέο Σαλβίνι, προωθώντας αντ’ αυτού μια πολιτική ανοιχτών λιμανιών.
Πώς εφαρμόστηκε πρακτικά η πολιτική ανοιχτών λιμανιών του Παλέρμο;
Όταν συνέβη το πρώτο περιστατικό, και ο τότε Υπουργός Εσωτερικών της Ιταλίας απαγόρευσε στο πλοίο Aquarius να πιάσει Ιταλικό λιμάνι, ο δήμαρχος Ορλάντο τάχθηκε δημόσια ενάντια στην απόφαση της κυβέρνησης μαζί με άλλους συνεργάτες σε μεγάλες Iταλικές πόλεις του Νότου (όπως η Νάπολη, η Μεσίνα και η Καλαβρία) για να επιτραπεί στο πλοίο να πιάσει λιμάνι στο Παλέρμο. Παρότι αυτή η κίνηση θα μπορούσε να έχει αποδειχθεί προβληματική πρακτικά, αντιπροσώπευέ το πρώτο αποφασιστικό βήμα για τη δημόσια αμφισβήτηση της νομιμότητας αυτής της εθνικής πολιτικής.
Άλλες δραστηριότητες του Παλέρμο;
Όταν το κράτος αποποιήθηκε της ευθύνης επί των επιχειρήσεων αναζήτησης, και ενώ διενεργούνταν επιχειρήσεις διάσωσης στη θάλασσα, ταυτόχρονα αυτό ξεκίνησε να αστυνομεύει και να παρανομοποιεί τις επιχειρήσεις αναζήτησης και διάσωσης των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών. Η διοίκηση του Παλέρμο παρέμεινε μια από τις λίγες ξεκάθαρες θεσμικές φωνές που αντιστεκόταν σε αυτές τις πολιτικές. Η αντίσταση αυτή δεν έγινε μόνο υπό τη μορφή επανειλημμένων δημόσιων διακηρύξεων, αλλά και άλλων πρακτικών. Αυτές περιλάμβαναν την απόδοση της ιδιότητας του πολίτη τιμητικά σε ΟΚΠ που διεξήγαγαν επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης στη θάλασσα, όπως η Mediterranea Saving Humans, η Sea-Watch και η Sea-Eye, ή και η επίσημη επιστολή που απεστάλη στην κυβέρνηση της Ιταλίας η οποία απαιτούσε την ακύρωση της κατάσχεσης των οχημάτων που συμμετείχαν σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης.
Ποιο είναι το αποτέλεσμα;
Όπως και στην περίπτωση του καταστατικού του Παλέρμο, η αποτελεσματικότητα της πολιτικής των ανοιχτών λιμανιών δεν μπορεί να κριθεί παρά μόνον μερικώς από τα απτά επιτεύγματα της και μόνο. Σε έναν τομέα δράσης ο οποίος δεν προκύπτει από καμία επίσημη δημοτική αρμοδιότητα, η προσέγγιση αυτή είχε κατά κύριο λόγο έμμεσα αποτελέσματα. Αυτά περιλαμβάνουν την αμφισβήτηση της νομιμότητας των κυβερνητικών πολιτικών επιλογών, την παροχή χώρου για δημόσιο διάλογο, την καταπολέμηση της ασάφειας που πολύ συχνά συνοδεύει τις πολιτικές επιλογές σε αυτό τον τομέα.